OŚWIĘCIM. Park Pamięci Wielkiej Synagogi wyróżniony

Projekt Parku Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu został wyróżniony przez jury konkursu “Życie w Architekturze” w kategorii „Najlepsza Przestrzeń Publiczna w Polsce w latach 2015-2019”. Park Pamięci jest instalacją na miejscu po oświęcimskiej Wielkiej Synagodze, największej przedwojennej żydowskiej świątyni, zburzonej przez Niemców na początku II wojny światowej. “Życie w Architekturze” to ogólnopolski konkurs na najbardziej znaczące realizacje architektoniczne organizowany przez redakcję miesięcznika „Architektura-murator” od 1995 roku. 

W 2019 r., dokładnie po 80 latach od zniszczenia największego żydowskiego domu modlitwy wprzedwojennym Oświęcimiu, na jego miejscu powstał Park Pamięci. To wyjątkowa instalacja upamiętniająca spaloną świątynię oraz wielokulturowe dziedzictwo miasta, które nie ze swojej winy stało się symbolem Auschwitz i Holokaustu. Autorami awangardowego projektu Parku Pamięci wyróżnionego przez jury konkursu “Życie w architekturze” są krakowscy architekci ze Studia Projektowego NArchitekTURA oraz Imaginga Studio.

Spośród nadesłanych ponad 500 projektów w różnych kategoriach jury w składzie: Justyna Biernacka, Bohdan (Biś) Lisowski, Krzysztof Ingarden i Ewa P. Porębska wyłoniło 49 finalistów. Spośród nich jury wybierze 21, które zostaną zaprezentowane przez autorów 7 i 8 października w Warszawskim Pawilonie Architektury Zodiak. Ostatecznych zwycięzców poznamy podczas finałowej gali 19 listopada 2020 roku.

Link do listy finalistów: https://architektura.muratorplus.pl/konkursy/finalisci-ix-edycji-konkursu-zycie-w-architekturze_10570.html

Oświęcim przez kilka wieków był miejscem, w którym zgodnie mieszkali chrześcijanie i żydzi. Przed wybuchem II wojny światowej społeczność żydowska stanowiła aż 60 proc. mieszkańców, a w mieście nad Sołą znajdowało się ponad 20 synagog i domów modlitwy. Życie społeczne i religijne żydowskich oświęcimiankoncentrowało się jednak przede wszystkim wokół największej świątyni – Wielkiej Synagogi.

W nocy z 29 na 30 listopada 1939 r. Wielka Synagoga została doszczętnie spalona przez niemieckich nazistów. Jej ostatnie ślady zostały usunięte z niemieckiego rozkazu przez specjalnie do tego celu stworzone komando złożone z więźniów Auschwitz, głównie Polaków, którzy w ramach pracy przymusowej dokończyli rozbiórkę budynku latem 1941 roku.

Dzięki zaangażowaniu wielu osób i instytucji oraz internetowej zbiórce, na pustym placu po synagodze znajdującym się w centrum Oświęcimia, powstał park kieszonkowy – zielone miejsce wypoczynku dla mieszkańców i turystów oraz przestrzeń refleksji o wielokulturowym dziedzictwie miasta nieopodal Auschwitz.

W parku można odpocząć na ławkach, na których znajdują się symboliczne perforacje przedstawiające znaki zodiaku – odzwierciedlenie ornamentyki z Wielkiej Synagogi. Dzieje świątyni można lepiej poznać dzięki instalacji z jej historycznymi zdjęciami oraz modelowi świątyni. W parku znajduje się 40 kamiennych płyt ułożonych w swobodnej kompozycji, których nieregularny układ symbolizuje ruiny – pozostałości po dawnej synagodze – wylicza Tomasz Kuncewicz, dyrektor Muzeum Żydowskiego w Oświęcimiu.

Na terenie parku zostały zachowane piękne kilkudziesięcioletnie drzewa: lipy, klony, wiązy i jesiony. Ponadto pojawiły się w nim nowe rośliny: różne rodzaje bluszczu i karmnik ościsty oraz trzy tysiące żonkili, które zakwitły wiosną.

Historyczne miejsce po Wielkiej Synagodze oraz Park Pamięci znajdują się pod opieką pod opieką Muzeum Żydowskiego w Oświęcimiu. Na wystawie w Muzeum można zobaczyć przedmioty z Wielkiej Synagogi, które wydobyto podczas wykopalisk archeologicznych w 2004 r.