Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 1937 roku ustanowił, że dzień 11 listopada, jest uroczystym Świętem Niepodległości „jako rocznica odzyskania przez Naród Polski niepodległego bytu państwowego i jako dzień po wsze czasy związany z wielkim imieniem Józefa Piłsudskiego, zwycięskiego Wodza Naczelnego w walkach o wolność Ojczyzny”.
Muzeum Zamek w Oświęcimiu oraz Wydział Promocji Miasta Oświęcim z okazji 105. rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości zapraszają na prezentację katalogu pt.: „Pamięć w pomnikach. Oświęcim”. Spotkanie odbędzie się 12 listopada 2023 r. o godzinie 12.00 w sali reprezentacyjnej Muzeum Zamek.
Poprzez fotografie Tadeusza Firczyka współautora katalogu, zostały ukazane pomniki obecne w krajobrazie miasta Oświęcimia. Zdjęcia opatrzono komentarzem historycznym, który opowiada o historii powstania i losach monumentów, a tym samym o dziejach naszego miasta.
W przestrzeni publicznej zapisane są dzieje narodu, ale także indywidualne historie ludzi, którzy w danym miejscu żyli i zaznaczyli swój ślad. Przekaźnikiem historycznej pamięci są urbanistyczne układy, zabytkowe budowle świeckie i sakralne, nazwy ulic oraz pomniki.
POMNIK – nazwa wywodzi się od staropolskiej formy słowa pamiętać – pomnieć.
Pomniki to obiekty, które są najczęściej umieszczane w widocznych miejscach przestrzeni publicznej, aby oddać hołd zasłużonym, zachować pamięć o szczególnie istotnych wydarzeniach lub też przywrócić pamięć o tym, co zapomniane.
Są ważnym wskaźnikiem zmian w pamięci zbiorowej. Przemawiają formą a także za pomocą tekstu inskrypcji. Opowiadają o historii, ale także ważny jest ich kontekst we współczesnej świadomości publicznej. Patrząc na historię pomników, od momentu ich powstania po czasy współczesne, możemy powiedzieć, że pomnik jest tak długo „żywy”, jak długo cieszy się zainteresowaniem mieszkańców. Badając losu pomników często można zauważyć, że monument, który upamiętniał uczestników powstania zbrojnego, staje się miejscem refleksji o ważnych i cennych wartościach dla współczesnego pokolenia, różnych od idei walczących powstańców. Pomniki są cennym źródłem wiedzy o pamięci, czyli o tym, jak ludzie myślą o przeszłości, a także, w jaki sposób kreują rzeczywistość.
Naród który traci pamięć, traci sumienie.
Zbigniew Herbert
W katalogu wykorzystano także fotografie i archiwalne zdjęcia autorów: Barbary Medoń, Tadeusza Gabora, Marzeny Wilk, Hospicjum w Oświęcimiu, Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Muzeum Zamek w Oświęcimiu.
Był zdaje się problem z tym, co trzyma żołnierz wyżej – nic tylko pepesza. Gdyby to był sten …