Słowa Ocalałego z Auschwitz Tadeusza Borowskiego „Drutami otoczony skrawek świata…” to motto nowej ekspozycji czasowej prezentowanej od 29 lutego w bloku 21 na terenie byłego obozu Auschwitz I. Jest ona poświęcona losom obywateli polskich deportowanym do niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz.
Ekspozycja będzie dostępna do momentu ukończenia nowej stałej wystawy polskiej, która powstaje właśnie w Bloku 15.
– Ta wystawa czasowa jest niejako ekspozycją zamienną. Zamknięty bowiem został blok 15, w którym znajdowała się mocno już przestarzała wystawa polska. Na czas prac konserwatorskich i prac związanych z instalacją nowej stałej ekspozycji – postanowiliśmy stworzyć obszerną wystawę czasową po to, by polska historia Auschwitz, która dotyczy niemalże pół miliona ludzi, była obecna w Miejscu Pamięci w czasie trwania tych prac – powiedział dyrektor Muzeum dr Piotr M. A. Cywiński.
Niemcy w latach 1940-1945 deportowali do obozu Auschwitz ok. 1,3 miliona osób, w tym ok. 450 tysięcy obywateli II Rzeczpospolitej: ok. 300 tysięcy Żydów, ok. 150 tys. Polaków oraz ok. 1400 Romów.
Wystawa poświęcona ich losom składa się z kilku rozdziałów. Pierwszy z nich skupia się na historii pierwszego transportu Polaków do obozu Auschwitz 14 czerwca 1940 r. z Tarnowa. Więźniów pierwszego transportu pokazują m.in. odnalezione niedawno unikatowe zdjęcia ze zbiorów Marka Tomaszewskiego. Kolejne części opowiadają o różnych dużych akcjach deportacyjnych polskich obywateli: z Zamojszczyzny, z gett Zagłębia Dąbrowskiego oraz z getta w Litzmannstadt, czy z powstańczej Warszawy.
– Dzięki materiałom archiwalnym, fotografiom oraz replikom obiektów, poznamy historię różnych grup polskich obywateli deportowanych w Auschwitz. Zobaczymy ich twarze, a także przeczytamy relacje ludzi różnego pochodzenia i z różnych środowisk brutalnie wrzuconych do nowej, bezlitosnej i odczłowieczającej rzeczywistości otoczonej kolczastym drutem. To opowieść o ludziach, którym wojna odebrała dotychczasowe życie, wojna, która nie zwraca uwagi na wiek, płeć i wykształcenie – powiedziała kuratorka wystawy Marta Kubińska.
Częścią wystawy jest także specjalna oś czasu, na której zaprezentowano losy prawie 60 obywateli polskich deportowanych i więzionych w obozie – Polaków, Żydów i Romów.
Ważnym elementem ekspozycji są repliki przedmiotów związanych z losami więźniów obozu. – Na wystawie można zobaczyć można sukienkę Marii Malikowskiej, ryngraf z płaskorzeźbą orła polskiego, podwójny portret rotmistrza Witolda Pileckiego, miniaturowe buciki uszyte dla Batszewy Dagan oraz list z ilustracją Bronisława Czecha. Obiekty te powstawały na przestrzeni kilku miesięcy przy współpracy z różnymi artystami, z zachowaniem najwyższej staranności w oddaniu wierności oryginałom – powiedziała Aleksandra Mausolf.
Całość wystawy dopełniają kopie grypsów i dokumentów archiwalnych, a klamrą zamykającą wystawę, są przesłania Ocalałych skierowane do współczesnego świata.
O genezie Auschwitz, przyczynach aresztowania i osadzania Polaków w obozie oraz planach rozbudowy Auschwitz jako głównego obozu dla więźniów z okupowanej przez Niemcy Polski mówi lekcja internetowa „Polacy w KL Auschwitz”.
Auschwitz.org