14 czerwca, w dniu 81. rocznicy pierwszego transportu polskich więźniów politycznych do niemieckiego obozu Auschwitz i specjalnie z tej okazji, w Union Station w amerykańskim Kansas City otwarto wystawę „Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko.”przygotowaną przez Muzeum Auschwitz i hiszpańską firmę Musealia. Podczas otwarcia ekspozycji dyrektor Musealia Luis Ferreiro otrzymał „Światło Pamięci”, najważniejszą nagrodę Miejsca Pamięci Auschwitz.
Ekspozycja przedstawia kolejne etapy rozwoju nazistowskiej ideologii i opisuje transformację Oświęcimia, zwykłego polskiego miasta, w którym nazistowskie Niemcy w czasie okupacji stworzyli największy obóz koncentracyjny i ośrodek zagłady, w którym zamordowano ok. miliona Żydów oraz dziesiątki tysięcy przedstawicieli innych narodowości.
Wśród ofiar Auschwitz znajdowali się Polacy, Romowie i Sinti, sowieccy jeńcy wojenni, a także inne grupy prześladowane przez nazistowską ideologię, jak: osoby niepełnosprawne, aspołeczne, Świadkowie Jehowy czy homoseksualiści. Ponadto na wystawie zobaczyć można przedmioty ukazujące świat sprawców – esesmanów, którzy stworzyli i zarządzali tym największym niemieckim nazistowskim obozem koncentracyjnym i zagłady.
– Ta wystawa, oparta na setkach autentycznych obiektów, które w większości pochodzą ze Zbiorów Miejsca Pamięci Auschwitz, może uświadamiać odwiedzającym – w szczególności tym, którzy nie mieli możliwości przylecieć i odwiedzić Muzeum, jak ważna jest nasza dzisiejsza refleksja nad odpowiedzialnością za świat, w którym żyjemy. Propaganda niemieckich nazistów trafiła na frustrację w społeczeństwie niemieckim. Dziś też żyjemy w niełatwych czasach i zawsze jakaś nowa forma ksenofobii, rasizmu, antysemityzmu, czy generalnie nienawiści, może zbyt łatwo wymknąć się spod kontroli – powiedział dyrektor Muzeum dr Piotr M. A. Cywiński, który wziął udział w otwarciu ekspozycji.
– Auschwitz nie zaczął się od komór gazowych. Nienawiść nie pojawia się z dnia na dzień, tylko narasta wśród ludzi powoli. Dzieje się tak poprzez słowa i myśli, poprzez drobne codzienne czyny słów i umacnianie uprzedzeń. Kiedy formowaliśmy wizję wystawy, chcieliśmy, aby pomogła ona w zrozumieniu tego, jak mogło dojść do powstania takiego miejsca, a także byłą ostrzeżeniem, do czego może nas doprowadzić nienawiść. Dlatego tak ważne jest, by pamiętać o drodze, która prowadziła do Auschwitz i o konsekwencjach, jakie ze sobą niosła – powiedział dyrektor Musealia Luis Ferreiro.
– Każdy, kto zobaczy tę wystawę, trafi na coś, co zostanie z nim na zawsze. Dla mnie był to mały bucik, z włożoną do środka skarpetką. Mały chłopiec umieścił ją tam, by ją znaleźć, kiedy wróci. Ten mały chłopiec miałby teraz jakieś 80 lat. Gdzie byłby dziś? Co zrobiłby ze swoim życiem? Miałby teraz wnuki. Nie potrafię zapomnieć tego małego bucika i skarpetki – to zostanie ze mną – powiedział Ronald S. Lauder, prezes amerykańskiej Auschwitz-Birkenau Memorial Foundation i przewodniczący Światowego Kongresu Żydów.
– Union Station jest wizualnym symbolem i ważną historyczną przestrzenią w Kansas City. Wystawy, które gościmy, są niezwykle ważne dla zachowania naszej historii i misji, a nasz głos jest silny. Przedstawienie wystawy „Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko” naszej ogromnej i zróżnicowanej społeczności jest jednym z najwyższych zaszczytów, jakie możemy sobie wyobrazić – powiedział George Guastello, Prezes i Dyrektor Generalny Union Station.
– Setki tysięcy amerykańskich wojskowych przewinęło się przez Union Station w drodze na dwie wojny światowe. Po wojnach budynek był świadkiem niezliczonych powrotów i spotkań. Po II wojnie światowej pomogliśmy powitać ocalałych z Holokaustu w ich nowych domach, właśnie tutaj, na Środkowym Zachodzie. Nasza historia jest pełna pokory i honoru – dodał.
Podczas otwarcia wystawy dyrektor Cywiński wręczył Luisowi Ferreiro „Światło Pamięci”, najwyższą nagrodę Miejsca Pamięci Auschwitz, która przyznawana jest osobom najpełniej zasłużonym dla edukacji o Auschwitz i o Zagładzie.
– Luis Ferreiro dokonał rzeczy niezwykłej – zbudował największą dotychczas podróżującą wystawę poświęconą Auschwitz. Była ona prezentowana w Madrycie, potem w Nowym Jorku, a dziś, 14 czerwca, została otwarta w Kansas City. Liczba odwiedzających w tych trzech miejscach prawdopodobnie przekroczy milion. Pokazuje to, jak ogromny jest potencjał edukacyjny wydarzeń, które dzieją się nie tylko w Miejscu Pamięci, na terenie byłego obozu, ale i na całym świecie. Patrząc z tego punktu widzenia, to wielkie przedsięwzięcie wystawiennicze jest również jednym z największych programów edukacyjnych poświęconych historii Auschwitz w ostatnich dekadach – powiedział Piotr Cywiński.
Ogromne zaangażowanie, wrażliwość i poświęcenie Luisa Ferreiro uzasadnia w pełni przyznanie tej nagrody. Osobiście cieszy mnie to, że nagrodę wręczamy osobie ze znacznie młodszego pokolenia od poprzednich laureatów – podkreślił.
Dotychczas „Światłem Pamięci” zostali uhonorowani: Profesor Władysław Bartoszewski, Krystyna Oleksy, Avner Shalev, Serge Klarsfeld oraz Sara J. Bloomfield
Publiczność w Kansas City na prawie 2 tysiącach metrów kwadratowych może zobaczyć kilkaset przedmiotów pochodzących z Muzeum Auschwitz. To m.in. osobiste rzeczy należące do ofiar, jak walizki, okulary czy buty. Pokazane zostaną także betonowe słupy stanowiące część ogrodzenia obozu Auschwitz; fragmenty oryginalnego baraku dla więźniów obozu Auschwitz III-Monowitz; biurko oraz inne przedmioty należące do pierwszego i najdłużej sprawującego swoją funkcję komendanta obozu Auschwitz Rudolfa Hössa; maska gazowa wykorzystywana przez SS; litografia przedstawiająca twarz więźnia autorstwa Pabla Picassa.
Przed budynkiem Union Station stanął także oryginalny wagon towarowy niemieckiej produkcji Model 2 wykorzystywany przy deportowaniu Żydów do gett i obozów zagłady na terenie okupowanej przez Niemcy Polski.
Wystawa „Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko.” powstała we współpracy Musealia oraz Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Kuratorami tej wyjątkowej ekspozycji są międzynarodowej klasy eksperci: dr Robert Jan van Pelta, Dr. Michael Berenbaum i Paul Salmons, którzy ściśle współpracowali historykami i kuratorami z Centrum Badań Muzeum Auschwitz z dr. Piotrem Setkiewiczem na czele.
Ekspozycja otrzymała Grand Prix Nagrody Dziedzictwa Europejskiego / Nagrody Europa Nostra 2020. To najbardziej prestiżowe europejskie wyróżnienie w zakresie dziedzictwa. Projekt zajął także drugie miejsce w Public Choice Award.
Wystawę „Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko” w Union Station w Kansas City oglądać można do 22 stycznia 2022 r.
Auschwitz.org