Poznaj historię Sambora, jednego z najstarszych miast wschodniej Galicji, od pierwszej wzmianki w 1241 roku po rozwój kulturalny i gospodarczy. Dowiedz się więcej o zabytkach i znanych mieszkańcach miasta.
Historia Sambora – Jednego z Najstarszych Miast Wschodniej Galicji
Sambor, jedno z najstarszych miast wschodniej Galicji, położone jest na lewym brzegu Dniestru. Pierwsza pisemna wzmianka o Samborze pochodzi z 1241 roku, kiedy hordy chana Batu napadły na ziemie staroruskie. Ufortyfikowane grodzisko Sambora zostało wtedy całkowicie zniszczone, a obecnie w tym miejscu znajduje się Stary Sambor.
Wczesna Historia Sambora
Na północny wschód od Sambora znajdował się ufortyfikowany zamek Pogonicha, staroruskie osiedle, które weszło w skład księstwa przemyskiego, a w 1349 roku – do księstwa halicko-wołyńskiego. Za panowania króla Polski Jagiełły i jego żony Jadwigi, w lutym 1387 roku, całe księstwo halickie przeszło pod polskie panowanie pod nazwą „Czerwonej Rusi”. W 1390 roku król Władysław Jagiełło przekazał wszystkie dochody z Sambora swojemu przyjacielowi, krakowskiemu staroście Spytkowi z Melsztyna, który następnie przystąpił do budowy rynku w dawnym Pogonichu, tworząc Nowy Sambor.
Rozwój w XV i XVI Wieku
W pierwszych dekadach XV wieku, polscy magnaci budowali w Samborze kościoły i klasztory. Pierwszy klasztor, założony w 1406 roku przez mnichów dominikanek, rozpoczął budowę kościoła św. Katarzyny. Drugi klasztor, bernardynów, zbudowano w latach 1471-1476. Oba klasztory były murowane, wyróżniając się w zabudowie miasta, która była wówczas głównie drewniana.
Złoty Wiek Sambora
W XVI i pierwszej połowie XVII wieku, Sambor przeżywał okres intensywnego rozwoju gospodarczego i kulturalnego. Miasto, zniszczone przez Tatarów w 1498 roku, zostało odbudowane z nowymi murowanymi domami na rynku. Renesans zastąpił gotyk w architekturze, a pośrodku rynku wzniesiono ratusz. Sambor stał się ważnym centrum handlowym, z regularnymi targami i jarmarkami, które przyciągały kupców z Krakowa, Wiednia i Lwowa.
Sambor pod Rządami Austrii i Polski
Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku, Sambor znalazł się pod władzą austriacką. Nowa administracja nie wpłynęła jednak na rozwój gospodarczy miasta. W drugiej połowie XIX wieku, Sambor stał się centrum nowo utworzonego powiatu, a miasto dynamicznie rozwijało przemysł, szczególnie po budowie linii kolejowych łączących Sambor ze Stryjem, Chyrowem, Przemyślem i Lwowem.
Znani Mieszkańcy Sambora
Sambor jest ojczyzną wielu znanych działaczy nauki i sztuki. Wśród nich jest Grzegorz Samborczyk, utalentowany uczony i poeta średniowiecza, oraz znany ukraiński malarz XVI wieku Feduszko. Sambor to także miejsce urodzenia ukraińskiego pisarza Andrzeja Czajkowskiego oraz znanego aktora i reżysera Lesa Kurbasa. Julian Baczyński, założyciel ukraińskiego teatru zawodowego w Galicji, również spędził tu swoje ostatnie lata.
Kultura i Dziedzictwo Sambora
W Samborze wielokrotnie bywał Iwan Franko, który latem 1913 roku w budynku samborskiej „Proswity” czytał swój poemat „Mojżesz”. Sambor do dziś pozostaje ważnym ośrodkiem kultury i historii w regionie.
@Histeryczka
U nas gen. Karol Świerczewski też kiedyś był bohaterem, który jak mawiała historyczka w SP9 nomen omen im gen. Świerczewskiego „kulom się nię kłaniał”, dopiero gdy się wydało jakim był człowiekiem przestał być bohaterem narodowym i zmieniono patrona szkoły. Więc da się przez właściwą historyczną (a nie polityczną) weryfikację życiorysu pseudobohatera przywrócić właściwe postrzeganie sprawy
„Jeśli ta polityka historyczna Ukrainy po zakończeniu wojny z Rosją nie ulegnie zmianie, trudno będzie mówić o prawdziwej przyjaźni polsko-ukraińskiej.” – dokładnie tak.
My też mamy co nieco za uszami i można Ukraińców poprzepraszać za burzenie cerkwi, za lekceważący, pogardliwy do nich stosunek przez stulecia (i w międzywojniu też), za niechęć do rozumienia ich potrzeb narodowych, kulturalnych, itp.
Możemy. Ale – to mimo wszystko – nie ten sam kaliber. Zbrodnie UPA to wyjątkowe draństwo i nie da się ich ani usprawiedliwić, ani relatywizować.
Dla Polaków Stephan Bandera nigdy nie będzie bohaterem, ponieważ dla większości Polaków jest on symbolem wszystkiego, co najgorsze w naszych relacjach z Ukrainą. Nie sposób zrozumieć, dlaczego Ukraińcy dzisiaj hołubią kogoś, kto przyczynił się do Rzezi Wołyńskiej i masowego mordowania Polaków w Galicji Wschodniej. Jeśli ta polityka historyczna Ukrainy po zakończeniu wojny z Rosją nie ulegnie zmianie, trudno będzie mówić o prawdziwej przyjaźni polsko-ukraińskiej.
Ja nie wiem, czy ktoś miałby tu ochotę zaprzeczać faktom. Może poza nazwaniem go faszystą. W porównaniu z Banderą makaroni-faszyści Mussoliniego to prawdziwe – aniołki.
Ja jestem za tym, aby dać sobie z 5 lat moratorium na wypominanie historycznych krzywd. Jak już kiedyś pisałem mam nadzieję, że w międzyczasie ta wojna się skończy (a skończy, prawda?) i Ukraińcy będą mieli wtedy sposobność zastąpienia pomników porąbanych nacjonalistów z UPA nowymi bohaterami, którzy polegli/dzielnie walczyli z Rosjanami o wolność swoją i w jakiejś tam mierze też naszą. A jeśli wtedy się nie uda – cóż, to fatalnie będzie wróżyć na przyszłość dla obu narodów. Bo Rosja jako wspólny wróg jest tu czynnikiem niezmiennym. Zobaczymy.
Dla Ukrainy są bohaterami, – i zaklinanie rzeczywistości swiadczy o piszących o ich nie rozumieniu faktów. To ich bohaterowie. Wiec radzę zająć się wychowywaniem np. wnuków a nie udzielania się publicznie.
Czczony w Samborze Stepan Bandera, choćby nie wiadomo, jak bardzo zaprzeczać faktom, był zbrodniarzem i fanatykiem, a współdowodzone i dowodzone przez niego organizacje jak OUN i OUN-B można nazwać organizacjami faszystowskimi. Działacze tych ugrupowań, jak sam Bandera, nie ukrywali fascynacji Adolfem Hitlerem. W 1941 roku banderowcy przyjęli kojarzone jako faszystowskie hasło: „Jeden naród, jedna partia, jeden wódz”, czarno-czerwoną flagę, która symbolizowała krew i ziemię czy też faszystowski salut na powitanie. Niestety na Ukrainie cały czas Bandera uważany jest za bohatera. Czyni się z niego honorowego obywatela miast i stawia się pomniki. W 2010 roku prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko nadał Banderze pośmiertnie tytuł Bohatera Ukrainy „za niezłomny duch w służbie idei narodowej, bohaterstwo i poświęcenie w walce o niezależne państwo ukraińskie”.
Mer Sambora oświadczył, że pomnikiem Bandery zapoczątkowano budowę w Samborze placu poświęconego walczącym o wolność Ukrainy, który ma powstać w przyszłym roku i którego nie ma w żadnym innym mieście, nie tylko na Ziemi Lwowskiej. Jego budowa była wykonaniem jednej z obietnic wyborczych, złożonych przez mera Tarasa Kopyliaka, biznesmena i jednego z bogatszych obywateli miasta. O pomnik od dawna apelowali miejscowi weterani Ukraińskiej Powstańczej Armii, działacze KUN i innych organizacji nacjonalistycznych, ale nie potrafili zebrać odpowiedniej sumy pieniędzy.
Warto przypomnieć, że od 1943 r. w Samborze chroniły się przed atakami OUN-UPA tysiące Polaków z okolicznych wiosek. Bezpośredniego napadu ma miasto nie było. Jednak w latach 1943–1945 nacjonaliści ukraińscy zamordowali 45 Polaków z Sambora, zazwyczaj w czasie podróży poza miasto. Na ekshumację szczątków pomordowanych Polaków i godny ich pochówek do dzisiaj nie pozwalają władze Ukrainy.
W dniu 20 listopada 2011 r. w Samborze odsłonięto pomnik Stepana Bandery. Poświęciło go jedenastu kapłanów z miejscowych cerkwi, stanął na placu Pamięci obok ulicy Stepana Bandery z inicjatywy Samborskiej Rady Miejskiej, Samborskiej Rady Rejonowej, Kongresu Ukraińskich Nacjonalistów oraz mera (burmistrza) Sambora Tarasa Kopylaka.