JAWISZOWICE. Archeologiczne odkrycia przy budowie S1 sprzed okresu od 7 do 10 tys. lat

Badania archeologiczne prowadzono zgodnie z decyzjami Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Pierwsza nakładała obowiązek przeprowadzenia badań wykopaliskowych na dwóch stanowiskach w Jawiszowicach (5 i 6), druga nakładała obowiązek przeprowadzenia na stanowisku archeologicznym Jawiszowice sześciu dodatkowych ratowniczych badań wykopaliskowych na obszarze 38 arów. Badania wykopaliskowe zostały wykonane przez wyspecjalizowany podmiot, wyłoniony w postępowaniu przetargowym przez GDDKiA. Zrealizował je Archeologiczny Serwis Konsultacyjno-Badawczy Mirosław Kuś. Wartość tej usługi szacujemy na niespełna 130 tys. zł.

Zostało odkryte w trakcie nadzoru archeologicznego nad robotami ziemnymi, związanymi z budową drogi ekspresowej S1. Usytuowane jest na eksponowanym cyplu wysokiej terasy nadzalewowej (piaszczystej wydmie) Wisły. W trakcie badań wykopaliskowych, prowadzonych we wrześniu i październiku 2023 roku, przebadano obszar o powierzchni 30 arów. Odkryto osiem zagłębionych w ziemię obiektów archeologicznych. Sześć z nich to głębokie jamy zasobowe, które pierwotnie pełniły funkcję piwniczek. Pozostałe dwa to tzw. jamy posłupowe, a więc pozostałości po wbitych w ziemię drewnianych słupach, które stanowiły element nieuchwyconej w trakcie badań konstrukcji naziemnej. W trakcie eksploracji obiektów natrafiono również na fragmenty glinianych naczyń. Pochodzą one z okresu funkcjonowania na badanym terenie osady ludności tzw. kultury łużyckiej, występującej w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza w latach 1100 – 400 p.n.e. Wykonywana planigrafia pozwoliła na odkrycie 12 krzemieni i 34 fragmentów ceramiki.

Na oddalonym o kilkaset metrów stanowisku, które również zostało odkryte w trakcie nadzoru archeologicznego, zarejestrowano sześć obiektów archeologicznych, z czego trzy to tzw. jamy posłupowe, będące pozostałościami po konstrukcjach drewnianych, dwie szeroko rozumiane jamy gospodarcze (dawne piwniczki) związane z funkcjonowaniem osady oraz obiekt określony jako rów. W wypełnisku jednego z obiektów w trakcie jego eksploracji natrafiono na trzy zabytki wykonane z krzemienia oraz 24 fragmenty ceramiki tzw. kultury mierzanowickiej, która rozwijała się na badanym terenie we wczesnej epoce brązu, tj. w latach 2300 – 1800 p.n.e. Na uwagę zasługuje odkrycie krzemiennego grotu strzały, misternie wykonanego z krzemienia jurajskiego. W obrębie stanowiska odkryto także 34 zabytki krzemienie i trzy fragmenty ceramiki.

Ze względu na ujawnienie obiektów archeologicznych na dwóch stanowiskach, wykonawca został zobowiązany do wstrzymania robót w tej części placu budowy. Inżynier kontaktu, po analizie zgromadzonych materiałów oraz roszczeń wykonawcy, uznał za zasadne przedłużenie czasu na ukończenie inwestycji o 223 dni kalendarzowe. Ponadto stwierdził, że wykonawca jest uprawniony do dodatkowej płatności, która zostanie odrębnie określona po uzasadnieniu i udokumentowaniu zgodnie z Warunkami Kontraktu. Zgodnie z podpisanym aneksem termin zakończenia budowy odcinka został przesunięty z 26 lipca 2024 r. na 5 czerwca 2025 r.

Zaawansowanie prac dla robót drogowych wynosi około 57 proc. Kończymy wzmocnienia podłoża pod konstrukcję drogi oraz nasypów drogowych. Aktualnie skupiamy się na robotach nawierzchniowych, których zaawansowanie doszło do 35 proc. całego zakresu. W międzyczasie zakończyliśmy roboty związane z budową konstrukcji nawierzchni na węźle Oświęcim oraz Wola – za wyjątkiem miejsc objazdów dla istniejących dróg. Jesteśmy też blisko ukończenia robót mostowych. Zaawansowanie prac w tym asortymencie wynosi około 82 proc. Fundamenty, podpory oraz ustroje nośne zostały już wybudowane, za wyjątkiem dwóch obiektów: estakady (ES29) stanowiącej przejście dla zwierząt oraz przejście nad wałem przeciwpowodziowym i terenem zalewowym rzeki Wisły, a także mostu (MS35) stanowiącym przejście dla zwierząt oraz przejście nad drogą, linią kolejową i stawem Tesznowiec. Na tych dwóch obiektach kończymy wykonywanie ustrojów nośnych. Na pozostałych obiektach realizowane są zasypki wraz z wykonaniem płyt przejściowych, w celu połączenia obiektów z nasypem drogowym. Wykonawca rozpoczął również roboty wykończeniowe na obiektach, związane z wykonaniem kap chodnikowych. Następnie będzie realizował roboty brukarskie, bariery drogowe, ekrany akustyczne oraz nawierzchnie jezdni. Najbliższe plany skupiają się wokół przewidzianych do udostępnienia w tym roku wybranych obiektów wraz z fragmentami kolidujących z trasą główną S1 dróg poprzecznych (drogi powiatowej nr 5901S w miejscowości Jedlina, drogi powiatowej nr 4137S w miejscowości Wola oraz drogi wojewódzkiej nr 933 w miejscowości Brzeszcze). O inwestycji dowiesz się więcej z: https://s1-myslowice-bielsko.pl/.

Budowa drogi ekspresowej S1 Oświęcim – Dankowice objęta jest unijnym dofinansowaniem w ramach realizacji dłuższego odcinka Oświęcim – Bielsko-Biała Hałcnów. Pierwsza faza projektu otrzymała dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014 – 2020 (POIiŚ) w wysokości ok. 441 mln zł. Obecna, II faza, dofinansowana jest w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS) kwotą w wysokości 581,2 mln zł. Łączna wartość dofinansowania z UE to 1 mld 22 mln zł.

Źródło: GDDKiA