OŚWIĘCIM. Pierwsze posiedzenie nowej Rady Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau

Rozwój Muzeum – mimo negatywnego wpływu pandemii i związanych z nią czasowych zamknięć Miejsca Pamięci – był głównym tematem posiedzenia Rady Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, które 11 października odbyło się w Warszawie, w siedzibie Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.

Pierwsze posiedzenie nowej kadencji rozpoczęło wręczenie aktów powołania członkom Rady przez wiceministra Jarosława Sellina.

– Chciałem podziękować za przyjęcie zaproszenia wicepremiera prof. Piotra Glińskiego do Rady Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, jednego z naszych najważniejszych muzeów, które cieszy się największą frekwencją – przed pandemią to ponad 2,3 miliona osób rocznie. To muzeum wyjątkowe w skali świata, które odgrywa istotną rolę w prowadzeniu polityki historycznej i polityki pamięci, opowiadając o najbardziej dramatycznej historii w dziejach naszego kraju i dziejach świata – powiedział wiceminister Jarosław Sellin.

Członkowie spośród swojego grona wybrali na przewodniczącą Rady Monikę Krawczyk, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. Zastępcą przewodniczącej został Roman Kwiatkowski, prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce.

Na posiedzeniu dyrektor Muzeum dr Piotr M. A. Cywiński przedstawił sprawozdanie z działalności Miejsca Pamięci w 2020 r. oraz w minionych miesiącach 2021 r., a także plany na najbliższy okres. Skupił się on przede wszystkim na tym, jak mimo niezwykle trudnej sytuacji spowodowanej czasowymi zamknięciami Miejsca Pamięci oraz wpływem pandemii, rozwija się Muzeum.

Na początku dyrektor Cywiński mówił o ogromnym spadku frekwencji. W wyniku pandemii liczba odwiedzających spadła z ponad 2,3 mln osób w 2019 r. do nieco ponad 500 tysięcy w 2020 r. Przełożyło się to na załamanie budżetu Muzeum.

– Nasz wybór polegał albo zamrożeniu niemal całej działalności, albo zwolnieniu dużej części pracowników. Podjęliśmy decyzję o wstrzymaniu niemal wszystkich projektów, a także zakupów czy inwestycji. Na szczęście powrót odwiedzających w miesiącach letnich i zwiększenie dotacji podmiotowej ze strony ministerstwa, pozwoliło na zachowanie zespołu muzealnego – powiedział dyrektor Cywiński.

W Muzeum uruchomiono także system dobrowolnych opłat za Karty Wstępu. W ramach „pay what you want” każdy może sam zadecydować o przekazaniu dobrowolnego wsparcia. Wsparcie finansowe dla Miejsca Pamięci w okresie pandemii nadeszło od wielu osób prywatnych z całego świata.

Frekwencja po ponownym otwarciu Muzeum w czerwcu 2021 r. wynosi około 30-35 procent stanu sprzed pandemii. – Pozwala to patrzeć w przyszłość z ostrożnym optymizmem, choć trudno w tej chwili przewidywać, kiedy liczba odwiedzających zacznie wracać do sytuacji przed pandemią – dodał dyrektor.

Przestrzeń Muzeum oraz zasady zwiedzania są przystosowane do nowych wymogów sanitarnych. Zapewnienie bezpieczeństwa odwiedzającym oraz pracownikom Miejsca Pamięci to jedno z najważniejszych zadań Muzeum w czasie trwającej pandemii.

– Pandemia była też wielkim wyzwaniem dla Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście. Część seminariów, programów studyjnych oraz konferencji została przeniesiona do przestrzeni wirtualnej. W takim trybie miała miejsce także nasza odbywająca się co dwa lata międzynarodowa konferencja metodyczna. W tym roku była ona poświęcona tematyce wykluczeń we współczesnym świecie – mówił Piotr Cywiński.

Wspomniał on także o projekcie edukacyjnych realizowanym wspólnie z Lasami Państwowymi oraz nowych lekcjach internetowych. – W tym okresie rozwinęliśmy nowe sposoby docierania do osób, które mogą być zainteresowane edukacją o historii Auschwitz. Zaczęliśmy tworzyć sieć honorowych ambasadorów i konsulów na świecie. W tej chwili konsulowie działają w Stanach Zjednoczonych, a także w Hiszpanii – powiedział.

Piotr Cywiński zaprezentował również ostatnie wydawnictwa Muzeum. To m.in.  książka o historii Sonderkommando w Auschwitz dr. Igora Bartosika „Świadkowie z dna piekła”, a także „Monografię człowieka” swojego autorstwa. Wiele publikacji Muzeum zostało udostępnionych w formie ebooków, a wydawnictwo Muzeum znalazło się w wykazie wydawnictw publikujących recenzowane monografie naukowe.

Wśród projektów wystawienniczych dyrektor wspomniał o ekspozycji „Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko”, którą do tej pory w Madrycie, Nowym Jorku i – w czasie obecnej prezentacji w Kansas City – obejrzało już prawie milion osób. Mówił również o otwartej na początku października w bloku 17 na terenie byłego obozu Auschwitz I nowej wystawie austriackiej „Tak daleko. Tak blisko. Austria a Auschwitz”, a także czasowej wystawie „Sport i sportowcy w KL Auschwitz”.

Muzeum cały czas realizuje duże projekty wystawiennicze wspierane finansowo przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu – to m.in. Nowa Wystawa Polska – pod koniec września rozstrzygnięto konkurs na koncepcję plastyczną oraz architektoniczno-budowlaną tej ekspozycji – oraz Nowa Wystawa Główna.

Dyrektor mówił również o obecności Miejsca Pamięci w Internecie: – W serwisach społecznościowych Twitter, Facebook i Instagram konta Muzeum Auschwitz obserwuje ponad 1,5 miliona osób, o zagadnieniach związanych z tematyką historii Auschwitz i Holokaustu opowiada dwujęzyczny miesięcznik online „Memoria”, a od niedawna o historii Auschwitz opowiadamy w dwujęzycznych podcastach „O Auschwitz”.

Nowe projekty edukacyjne, które będą realizowane w przestrzeni wirtualnej z wykorzystaniem nowych technologii, powstają we współpracy z Fundacją Auschwitz-Birkenau. W sprawie stworzenia nowoczesnej infrastruktury zapewniającej szybki i wydajny dostęp do Internetu w ostatnim czasie został podpisany list intencyjny pomiędzy Orange, Muzeum oraz Fundacją Auschwitz-Birkenau.

Będzie to wsparcie dla projektu realizowanego przez Muzeum, Fundację i izraelską firmę AppsFlyer. Jego elementem będą innowacyjne narzędzia, dzięki którym już niebawem miliony ludzi zyskają dostęp do edukacji m.in. za pośrednictwem wirtualnego zwiedzania. Edukacji z użyciem nowych technologii służyć będzie także przekazana Fundacji przez Tajwan darowizna w wysokości 1,5 miliona złotych.

Fundacja Auschwitz-Birkenau zapewnia także bezpieczeństwo konserwatorskie Miejsca Pamięci. Kapitał Wieczysty tworzony i zarządzany przez to już prawie 176 milionów euro. Planowane wydatki ze środków Fundacji na prace konserwatorskie w 2021 r. to ponad 21 mln zł. Dyrektor Cywiński w swoim sprawozdaniu opowiadał m.in. o projektach konserwacji mieszkalnych baraków murowanych i drewnianych na terenie byłego obozu Auschwitz II-Birkenau, konserwacji znajdujących się tam rowów melioracyjnych zapewniających odpowiednie odprowadzanie wody z historycznego terenu, a także rozbudowie infrastruktury służącej wsparciu konserwatorów w Miejscu Pamięci.

Mówiąc o inwestycjach, dyrektor mówił o zaawansowanym projekcie budowy nowego Centrum Obsługi Odwiedzających finansowanym ze środków Unii Europejskiej. Budowa hostelu i niezbędnej infrastruktury w bezpośrednim sąsiedztwie powstającego centrum będzie finansowana w połowie z promesy Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, a w połowie ze środków przekazanych przez darczyńców prywatnych. – Dzięki temu powstanie baza noclegowa, która będzie ogromnym wsparciem dla wszystkich osób biorących udział w pobytach studyjnych, seminarzystom, czy uczestnikom konferencji, a także – co niezwykle istotne – wolontariuszom Miejsca Pamięci – podkreślił dyrektor Cywiński.

Po zapoznaniu się ze sprawozdaniem za 2020 r. oraz z planami na rok bieżący Rada Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau jednogłośnie przyjęła uchwały pozytywnie oceniające i aprobujące sprawozdanie i plany działania.

Rada Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau (kadencja 2021-2025)

Monika Krawczyk – przewodnicząca Rady
Roman Kwiatkowski – zastępca
Bogdan Bartnikowski
dr Grzegorz Berendt
prof. Tomasz Gąsowski
ks. Jan Nowak
Albert Stankowski
Beata Szydło
Michał Zajda

Rada Muzeum jest ciałem opiniodawczym, powołanym przez ministra właściwego do spraw kultury i dziedzictwa narodowego na mocy Ustawy o Muzeach.

Auschwitz.org / foto: www.facebook.com/jaroslaw.sellin